Groźna stonka

Poleć
Udostępnij
Autor tekstu: dr hab. inż. Paweł K. Bereś, prof. nadzw., IOR-PIB TSD Rzeszów, mgr Łukasz Kontowski doradca agrotech. | redakcja@agropolska.pl
30-03-2019,7:20 Aktualizacja: 29-03-2019,7:37
A A A

Stonka kukurydziana pojawiła się w Polsce w 2005 r. w województwie podkarpackim jako organizm kwarantannowy. Status ten utrzymała do 2014 r., kiedy Komisja Europejska podjęła decyzję o wykreśleniu jej z listy organizmów podlegających urzędowemu zwalczaniu. Zniesienie statusu szkodnika kwarantannowego nie powstrzymało ekspansji gatunku. Stonka nie daje się pokonać, zasiedla nowe obszary i jej liczebność ciągle wzrasta. Dzisiaj stanowi już poważne zagrożenie dla lokalnych upraw kukurydzy, a prognoza związana ze szkodliwością nie jest optymistyczna...

Ostatnie informacje dotyczące występowania stronki kukurydzianej w Polsce pochodzą z 2016 r. Wówczas szkodnik obecny był w 12 województwach, z wyjątkiem: zachodnio-pomorskiego, pomorskiego, kujawsko-pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. Być może w ciągu minionych dwóch lat stonka dotarła również i na te obszary…?

kolba, ręka, ziarniaki kukurydzy

Kukurydza na ziarno - PDO 2018

Pod koniec ubiegłego roku do Krajowego rejestru wpisanych było 199 odmian kukurydzy, w tym 23 nowo zarejestrowane. Około 75 proc. stanowiły odmiany ziarnowe. Przy tak licznym zestawie rolnicy mają problem z wyborem tej najbardziej odpowiedniej do...

Niektóre plantacje opanowuje masowo

O ile jeszcze kilka lat temu, żeby wykryć szkodnika trzeba było zastosować pułapki feromonowe, tak obecnie chodzące po roślinach chrząszcze, czy też gromadnie żerujące na kolbach oraz liściach (nieraz po 5-10 sztuk/kolbę/liść) nie są niczym zaskakującym, zwłaszcza na plantacjach prowadzonych w monokulturze, zlokalizowanych na południu Polski. Lokalnie zdarza się, że po założeniu jednej tylko tablicy lepowej z dołączonym do niej feromonem, odławia się w ciągu doby od kilkuset do kilku tysięcy owadów! Ponadto, coraz częściej z pól kukurydzy chrząszcze migrują na inne uprawy. Można je już spotkać na kwitnących chwastach oraz roślinach ogrodniczych, np. na kwiatach cukinii, dyni, arbuza, ogórka, słonecznika i topinamburu. Jest to groźne zjawisko, ponieważ na tych roślinach szkodnik, a zwłaszcza samice stonki, zdobywają pyłek potrzebny do procesów życiowych i reprodukcyjnych. Chrząszcze stają się zatem coraz mniej zależne od pyłku kukurydzy oraz świeżych znamion kolb, które również chętnie zjadają.

Na polach jest coraz dłużej

O ile w 2006 r. owady pojawiały się na plantacjach pod koniec lipca i kończyły żerowanie pod koniec września, tak obecnie występują już od początku lipca aż do października, a nawet listopada. Rekordowy pod kątem wczesności pojawu chrząszczy na plantacjach był rok 2018, gdy pierwsze owady wykryto na roślinach już 23 czerwca. Ponadto w okolicach Rzeszowa jeszcze w listopadzie odnajdywano pojedyncze chrząszcze (głównie samice) żerujące na kwiatach nawłoci. Przez cały ten czas samice składały jaja.

kukurydza, rośliny, pole, rzędy

Choroby i szkodniki kukurydzy w 2018 roku

Sezon wegetacyjny kukurydzy dobiegł końca. Bez wątpienia z powodu suszy był jednym z najtrudniejszych od lat. Sytuację pogarszały bardzo wysokie temperatury utrzymujące się w okresie wiosenno-letnim. Takie warunki pogodowe miały istotny wpływ...

Niebezpieczne monokultury

Obecnie nie ma jeszcze informacji o stratach w plonach ziarna związanych z żerowaniem chrząszczy, choć można już zaobserwować poniszczone znamiona kolb, słabiej zaziarnione kolby, czy też zasychające wskutek zjedzenia skórki górnej i miękiszu blaszki liściowe. Najwięcej tego typu uszkodzeń występuje na plantacjach prowadzonych w wieloletniej monokulturze. W badaniach naukowych udowodniono, że wydłużająca się w czasie monokultura kukurydzy, bez stosowania zabiegów ograniczających liczebność stonki może doprowadzić nawet do 6-9-krotnego wzrostu liczebności chrząszczy w porównaniu do sąsiedniej plantacji prowadzonej w płodozmianie! Z takich plantacji chrząszcze migrują na inne uprawy, wzrasta zasięg ich występowania i zwiększa się ryzyko, że w końcu larwy owada przełamią barierę płodozmianu. Wiadomo bowiem, że obecnie w Europie jedynie monokultury kukurydzy są tym miejscem, w którym stonka masowo się namnaża i gdzie można spotkać jej larwy. W USA owad wskutek uproszczonego zmianowania kukurydza-soja-kukurydza dostosował się także do rozwoju na korzeniach soi. Badania laboratoryjne wykonane w Europie pokazują jednak, że larwy stonki mogą (na razie nielicznie) rozwijać się na korzeniach niektórych chwastów, m.in. palusznika krwawego, chwastnicy jednostronnej, włośnic (sina, zielona), sorgo i miskanta. Niewielką przeżywalność larw zaobserwowano także na korzeniach pszenicy ozimej oraz jęczmienia jarego.

kukurydza, omacnica prosowianka

Jak pokonać omacnicę prosowiankę?

Rolnicy do walki z omacnicą prosowianką mają do wyboru dwie metody - chemiczną i biologiczną. W obydwu przypadkach ważna jest wysoka skuteczność, dlatego każda z nich wymaga profesjonalnego wykonania. Aby podjąć decyzję o wyborze metody, warto...

Największe straty powodują larwy

Larwy całe swoje życie spędzają w glebie żywiąc się korzeniami. Obecnie można je spotkać wyłącznie na monokulturach kukurydzy, zwłaszcza kilkuletnich. Pierwsze osobniki z jaj wylęgają się kilkanaście dni po siewie, zazwyczaj od końca kwietnia lub od pierwszej połowy maja. Wylęg larw jest rozciągnięty w czasie i może trwać nawet do sierpnia. Żerowanie pojedynczych larw nie ma poważnych skutków dla rozwoju roślin, ale już powyżej 5 osobników na jednej roślinie może powodować poważne uszkodzenia, zwłaszcza gdy są to larwy w trzecim (najgroźniejszym) stadium rozwoju. Larwy w pierwszej kolejności ogryzają najcieńsze korzonki (włośnikowe), następnie wgryzają się do wnętrza większych korzeni, w tym podporowych. Ich żerowanie zakłóca transport wody i substancji pokarmowych, co wpływa na osłabienie roślin. Ponadto silne podgryzienie korzeni powoduje przewracanie się roślin (zwłaszcza po deszczach, gdy gleba jest rozluźniona), które nie giną, lecz łukowato wyginają się w kierunku słońca. Pokładające się na glebie rośliny kukurydzy utrudniają zbiór i dotyczy to zarówno kukurydzy uprawianej na zielonkę, jak i na ziarno, gdyż do wylegania dochodzi w czerwcu i lipcu, a więc na długo przed zbiorami.

ziarno kukurydzy, przeczepa, magazyn

Odmiany kukurydzy na ziarno 2019

W obecnym sezonie do uprawy poleca się 29 odmian kukurydzy na ziarno w 3 województwach: kujawsko-pomorskim, łódzkim i podlaskim.   Wśród nich jest 11 mieszańców wczesnych, 15 średnio wczesnych i 3 średnio...

Problem przybiera na sile

O ile w początkowych latach występowania stonki problem szkodliwości larw był niezauważalny, tak obecnie zaczyna być poważny. Już od 2014 r. zaczęło pojawiać się coraz więcej sygnałów od producentów kukurydzy z południa Polski o placowo wylegających roślinach i występowaniu białawych larw na ich korzeniach. Obecnie, lokalnie na wieloletnich monokulturach, pod jedną rośliną można spotkać powyżej 10 larw stonki! Kukurydza wylega wtedy placowo i może to obejmować powierzchnię od kilku do kilkudziesięciu hektarów. Jest to związane ze składaniem jaj przez samice grupkami do gleby. W takich miejscach powstaje kumulacja larw, które nie potrafią przemieszczać się w glebie na większe odległości.

Konieczne zwalczanie

Problem rosnącej liczebności i szkodliwości stonki będzie narastał, ponieważ kukurydzę często uprawia się w monokulturze, a obecnie nie ma żadnego preparatu do zwalczania larw stonki. Ostatni insektycyd zarejestrowany w ramach tzw. tymczasowej rejestracji był stosowany w Polsce w 2010 r. W międzyczasie wycofano zaprawy nasienne zawierające imidachlopryd, które pośrednio ograniczały występowanie szkodnika. Obecnie najlepszym sposobem na ograniczenie liczebności larw stonki jest zmianowanie, ale trudno je wdrożyć do praktyki z powodu specjalizacji gospodarstw w produkcji kukurydzy. Innym rozwiązaniem jest chemiczne zwalczanie chrząszczy, w szczególności zapłodnionych samic, zanim zniosą jaja. Do tego celu trzeba użyć odpowiednich opryskiwaczy, a sam zabieg wykonać w pełni okresu wegetacji roślin. Do zwalczania chrząszczy w zależności od ich liczebności zaleca się wykonać 1-2 opryskiwania roślin zarejestrowanymi do tego celu preparatami wymienionymi w tabeli.

Tabela. Preparaty zarejestrowane do zwalczania chrząszczy stonki kukurydzianej

Preparat

Substancja czynna

Grupa chemiczna

Dawka

Termin zabiegu

Proteus 110 OD

Ptolemeusz 110 OD

tiachlopryd + deltametryna

neonikotynoidy + pyretroidy

0,75 l/ha

Pierwsze opryskiwanie roślin należy wykonać w okresie od drugiej połowy lipca do połowy sierpnia, natomiast drugie (przy licznym pojawie owadów) wykonuje się - 14 dni później.

Steward 30 WG

Rumo 30 WG

Sakarb 30 WG

indoksakarb

oksadiazyny

0,125 – 0,15 kg/ha

Źródło: Rejestr środków ochrony roślin MRiRW (stan na 01.01.2019 r.)

  • Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 2-2019 - ZAPRENUMERUJ
Poleć
Udostępnij