Integrowana ochrona kukurydzy przed chorobami i szkodnikami w 2018 roku

Poleć
Udostępnij
Autor tekstu: dr hab. inż. Paweł K. Bereś, prof. IOR-PIB | redakcja@agropolska.pl
03-05-2018,7:00 Aktualizacja: 03-05-2018,8:47
A A A

Nasilenie agrofagów na plantacjach kukurydzy jest zmienne w latach i w dużej mierze zależy od pogody. Dlatego, aby skutecznie ograniczyć ich liczebność, nie wolno postępować rutynowo.

Kukurydza tylko pozornie wydaje się rośliną mało podatną na organizmy szkodliwe. W rzeczywistości jest na nie bardzo wrażliwa, zwłaszcza na początku wegetacji, chociaż i w późniejszym okresie pewne gatunki mogą ją poważnie uszkodzić. Każdego roku należy więc na bieżąco prowadzić monitoring agrofagów, powiązany z oceną ich liczebności i szkodliwości oraz ustaleniem optymalnego terminu zwalczania tych gatunków, które są objęte programem biologicznej bądź chemicznej ochrony. Jest to konieczne działanie w dobie nieprzewidywalnej pogody i doświadczeń z minionych sezonów wegetacyjnych, choćby z roku 2017, który okazał się wyjątkowo trudny dla producentów.

kukurydza, pole, rośliny

Mniejsze porażenie kukurydzy przez choroby w minionym sezonie

Choroby, za wyjątkiem fuzariozy kolb i łodyg, nie stanowiły w 2017 roku poważnego zagrożenia dla wysokości i jakości plonów kukurydzy. Tylko lokalnie zmagano się z pojawem zgorzeli siewek, głownią guzowatą i pylącą oraz chorobami liści....

Co stanowi zagrożenie

Wiosną na kukurydzy mogą pojawiać się sprawcy zgorzeli siewek, głowni guzowatej (pierwsza generacja) i głowni pylącej kukurydzy. Od czerwca lub lipca uaktywniają się choroby liści: drobna plamistość liści, żółta plamistość liści (helmintosporioza) oraz rdza kukurydzy, a także druga, a później niekiedy trzecia generacja głowni guzowatej. Od końca lipca stopniowo zaczynają pojawiać się objawy dwóch najgroźniejszych w Polsce chorób kukurydzy – fuzariozy kolb i łodyg, z którymi wiąże się problem mikotoksyn w plonie.

Spośród wiosennych szkodników kukurydzy jako pierwsze pojawiają się dziki, drutowce, pędraki, rolnice, śmietka kiełkówka, ptaki, ślimaki, larwy stonki kukurydzianej, a w szczególności ploniarka zbożówka.

Z upływem czasu wzrasta populacja mszyc i wciornastków, a w niektóre lata również rolnic. Od czerwca w uprawach występuje najgroźniejszy szkodnik kukurydzy w Polsce – omacnica prosowianka. W lipcu na pola nalatują chrząszcze stonki kukurydzianej, niekiedy także motyle słonecznicy orężówki i piętnówek, a lokalnie drugie pokolenie rolnic. Pod koniec okresu wegetacji zazwyczaj największe znaczenie gospodarcze mają dwa szkodniki: omacnica prosowianka i dziki.

Poziom szkodliwości agrofagów zależy od pogody, systemu uprawy, zabiegów profilaktycznych, podatności odmian oraz liczebności stadiów zimujących. Aby ograniczyć do minimum straty w plonach zaleca się łączne stosowanie wielu metod zapobiegających licznemu pojawowi organizmów szkodliwych, a gdy okaże się to niewystarczające, należy podjąć ich bezpośrednie zwalczanie.

kukurydza, ściernisko

Szkodniki kukurydzy w 2017 roku

Plantacje kukurydzy praktycznie od siewów aż do zbioru atakowane były przez szkodniki, spośród których największe zagrożenie kolejny już rok stanowiła omacnica prosowianka. Po raz pierwszy szkody wyrządzały wije. Czy z...

Metoda agrotechniczna

W rejonach o dużym zagrożeniu ze strony chorób i szkodników bardzo ważne jest stosowanie płodozmianu obejmującego przerwę w uprawie kukurydzy na tym samym stanowisku przez co najmniej 2-3 lata, co pozwoli ograniczyć ilość materiału infekcyjnego patogenów bądź stadiów rozwojowych szkodników znajdujących się w glebie lub na resztkach pożniwnych. Jest to istotne zwłaszcza w przypadku głowni guzowatej i pylącej oraz fuzariozy kolb i łodyg. Płodozmian przerywa też cykl rozwojowy stonki kukurydzianej i ogranicza masowy rozwój omacnicy prosowianki, urazka kukurydzianego oraz drutowców. Rotacja kukurydzy pozwala także zmniejszyć szkody powodowane przez dziki, które chętnie wkraczają na pola bogate w resztki pożniwne kukurydzy w poszukiwaniu pożywienia.

W metodzie agrotechnicznej duże znaczenie ma wybór stanowiska, które powinno sprzyjać rozwojowi roślin. Jest to szczególnie ważne w latach charakteryzujących się niezbyt korzystnym przebiegiem pogody. Im rośliny będą narażone na mniej stresów biotycznych i abiotycznych, tym lepsza będzie ich kondycja i zdrowotność.

Z zapewnieniem roślinom odpowiedniego dobrostanu ściśle wiąże się termin siewu. W ostatnich latach dochodziło nieomalże do bicia rekordów, kto pierwszy wysieje kukurydzę, co skutkowało tym, że lokalnie, w szczególności na południu kraju, wysiewano ją już pod koniec marca. Bardzo wczesne siewy znalazły wielu zwolenników, ale w tym przypadku należy wkalkulować ryzyko niepowodzenia. O tym, że nie jest to wyimaginowany problem przekonali się ci, którzy w minionym sezonie wysiali kukurydzę na początku kwietnia. Śnieg i przymrozki w drugiej połowie miesiąca ograniczyły wzrost i rozwój roślin niekiedy na tyle, że konieczne były przesiewy.

kukurydza, kiszonka, pryzma

Jak wybrać najlepszą odmianę kukurydzy na kiszonkę?

W szerokiej ofercie odmian kukurydzy polecanych do uprawy na kiszonkę, najlepiej wybierać te, które rejestrowane są właśnie jako kiszonkowe. One bowiem gwarantują uzyskanie wysokiego plonu suchej masy oraz dobrą przydatność do kiszenia....

Często okazywało się także, że długo zalegające w glebie ziarno (lokalnie nawet do 2,5 tygodnia) w warunkach chłodu i dużej wilgotności było porażane przez zgorzel siewek, pomimo zastosowania zapraw nasiennych. Zaleca się zatem, aby siew kukurydzy prowadzić w optymalnych dla danego regionu kraju terminach, zwłaszcza że bardzo bogaty dobór odmian pozwala dodatkowo manewrować ich wczesnością.

Nawożenie kukurydzy należy dostosować do zasobności stanowiska w makro- i mikroskładniki oraz zapotrzebowania roślin. Trzeba unikać przenawożenia roślin azotem, ponieważ jego nadmiar sprzyja m.in. silnemu pojawowi mszyc oraz omacnicy prosowianki. Z kolei zwalczając chwasty ogranicza się miejsca zimowania omacnicy prosowianki oraz wstępnego rozwoju np. mszyc, wciornastków, rolnic, zmieników oraz stonki kukurydzianej.

W związku z wycofaniem od 2013 r. zapraw nasiennych przeciwko szkodnikom glebowym, jedynym sposobem ograniczania ich liczebności i szkodliwości, obok wspomnianego już płodozmianu, jest wdrożenie typowej walki mechanicznej polegającej na wykonaniu większej liczby zabiegów uprawowych gleby.

W miarę możliwości kukurydzę należy zbierać terminowo, zwłaszcza w dobie nieprzewidywalnej pogody, która może zbiór bardzo skomplikować, a czasami nawet uniemożliwić, co pokazał choćby miniony rok. Przeciąganie zbiorów roślin wykazujących już dojrzałość zbiorczą celem zwiększenia procesu oddawania wody przez ziarno nie zawsze kończy się pozytywnie. W tym czasie roślinom zagrażają fuzariozy, których sprawcy pod wpływem warunków pogodowych mogą zintensyfikować swoją przemianę materii, co skutkuje wydalaniem dużej ilości mikotoksyn do tkanek roślinnych. To z kolei kończy się dyskwalifikacją ziarna, ponieważ stanowi zagrożenie toksykologiczne. Dlatego decydując się na opóźnianie terminu zbioru należy ocenić sytuację związaną z pojawem omacnicy i fuzarioz - ich liczny pojaw istotnie zwiększa zagrożenie dla wysokości i jakości plonu.

Po zbiorze zaleca się dokładne rozdrabnianie resztek pożniwnych, ponieważ zabieg ten ogranicza rozwój agrofagów zimujących na słomie kukurydzianej. Dotyczy to systemu orkowego, ale w szczególności mulczerowanie powinno być propagowane w systemach bezorkowych, tym bardziej, gdy uprawia się kukurydzę w monokulturze. Coraz powszechniejsze jest także stosowanie azotu bądź wapna na ściernisko w celu przyspieszenia mineralizacji materii organicznej. Przy wykonywaniu orki zimowej należy zwrócić uwagę na to, żeby przemieszane z glebą resztki pożniwne nie ulegały rozkładowi w warunkach beztlenowych.

ziarno, kukurydza, przeczepa

Jak wybrać odmianę kukurydzy na ziarno?

Rolnicy powinni na bieżąco śledzić informacje dotyczące zarówno wartości, jak i wymagań aktualnie uprawianych odmian kukurydzy, a w nowej ofercie poszukiwać najlepszych, które zapewnią wzrost plonów, mniejsze koszty suszenia,...

Metoda hodowlana

Polega ona na dobieraniu do siewu odmian kukurydzy mniej podatnych na ważniejsze choroby czy szkodniki. Informacje z tego zakresu można znaleźć w materiałach wydawanych przez COBORU, w katalogach firm nasiennych, a także u dystrybutorów materiału siewnego. Jak pokazują badania, w poszczególnych klasach wczesności kukurydzy znajdują się odmiany mniej i bardziej uszkadzane przez omacnicę, dzięki czemu można wybrać do uprawy te najlepsze. Dzięki postępowi hodowlanemu dostępne na rynku odmiany łączą w sobie cechy wysokiej plenności z mniejszą podatnością na niektóre agrofagi. Równie ważne jest, aby wysiewane odmiany dobierać odpowiednio do lokalnych warunków glebowo-klimatycznych, zwłaszcza pod kątem wczesności.

Na dużych areałach (głównie na południu kraju i częściowo w pasie środkowym) metodę hodowlaną niekiedy wykorzystuje się w niekonwencjonalny sposób, tj. do tworzenia pasów buforowych „przechwytujących” omacnicę. Wykorzystuje się tutaj zjawisko preferowania przez samice niektórych odmian do składania jaj oraz ich wczesność, która wpływa na tempo wzrostu roślin w pierwszych tygodniach wegetacji i szybsze wchodzenie przez nie w fazę kwitnienia. Udowodniono bowiem, że zapłodnione samice nalatujące na pola zwykle wybierają do zasiedlania odmiany wyższe, wcześnie zakwitające. Dlatego wokół głównej plantacji wysiewa się na pasie o szerokości 15-20 m bardzo wczesną odmianę (FAO do 200), wysoce podatną na omacnicę. Na pozostałej części siejemy wybraną odmianę/odmiany o późniejszej wegetacji.

W praktyce pasy buforowe nie powinny być pozostawione bez ochrony (aby szkodnik nie namnażał się), stąd też można je pasowo ochronić chemicznie (bez wjeżdżania w cały łan) lub biologicznie za pomocą kruszynka. Taka metoda nie chroni przed nalotem omacnicy prosowianki, ale ma za zadanie skumulować składanie jej na pewnych obszarach plantacji. Ten sposób nie sprawdza się na małych areałach.

kukurydza, pole, rośliny

Zwalczanie chwastów w kukurydzy

Nadeszła wiosna, zbliża się czas wysiewu kukurydzy. To dobry moment na podjęcie decyzji dotyczącej wyboru technologii uprawy i przygotowania stanowiska. Odpowiednie przygotowanie pola to jedna z istotniejszych czynności agrotechnicznych,...

Metoda biologiczna

Polega ona na wykładaniu biopreparatów zawierających kruszynka (Trichogramma spp.), który jest pasożytem jaj omacnicy prosowianki, a także innych szkodliwych gatunków motyli np. słonecznicy orężówki, rolnic i piętnówek. W Polsce wykorzystuje się biopreparaty zawierające głównie larwy i poczwarki Trichogramma brassicae oraz T. evanescens, w postaci kartoników do zawieszania na liściach, kulek aplikowanych na glebę, albo postać sypką do zastosowania agrolotniczego. 

Biologiczną walkę z omacnicą prosowianką rozpoczyna się z chwilą wykrycia nalotu pierwszych motyli szkodnika. W zależności od zaleceń producenta wykonuje się jedną lub dwie introdukcje kruszynka (w kukurydzy cukrowej nawet 3-4). Pierwszą należy wykonać natychmiast po pojawieniu się pierwszych jaj szkodnika na roślinach, co przypada pod koniec drugiej oraz w trzeciej dekadzie czerwca na południu kraju i częściowo w pasie środkowym lub pod koniec czerwca i w pierwszych dniach lipca w rejonach środkowych i północnych. Drugą introdukcję przeprowadza się 7-10 dni później. Gdy do monitorowania omacnicy prosowianki stosuje się pułapki świetlne i feromonowe, to pierwsze wyłożenie biopreparatu wykonuje się zwykle 5-10 dni po stwierdzeniu pierwszego motyla w pułapce, co zwykle przypada w drugiej połowie czerwca lub pierwszych dniach lipca.

Drugą introdukcję należy wykonać 7-10 dni po pierwszej, a kolejne (na kukurydzy cukrowej) po następnych siedmiu dniach. Jest możliwość zakupu biopreparatu wraz z kompleksową usługą jego zastosowania i oceny skuteczności.

Metoda chemiczna

Ochrona chemiczna kukurydzy przed wczesnowiosennymi chorobami oparta jest na zastosowaniu zapraw nasiennych. Są one zarejestrowane przeciwko zgorzeli siewek, głowni guzowatej kukurydzy oraz głowni pylącej. W większości przypadków kwalifikowany materiał siewny dostępny w sprzedaży jest już zaprawiony jednym z preparatów. Jeżeli jednak zachodzi potrzeba użycia w gospodarstwie konkretnego preparatu, należy to zgłosić do hodowcy lub dystrybutora ziarna, albo zamówić w specjalistycznej firmie usługowe zaprawienie ziarna danej odmiany wybranym preparatem.

Do ograniczania szkodliwości chorób pojawiających się w późniejszym okresie wykorzystuje się fungicydy nalistne. W rejestrze środków ochrony roślin Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi znajduje się 17 takich preparatów. Większość z nich to generyki. Zarejestrowane preparaty są przeznaczone do ograniczania pojawu drobnej i żółtej plamistości liści, a niektóre dodatkowo przeciwko rdzy kukurydzy i fuzariozie kolb. W pełni okresu wegetacji kukurydzy zazwyczaj stosuje mieszaniny fungicydowo-insektycydowe, poprzez łączne zastosowanie fungicydów nalistnych z preparatami przeciwko omacnicy prosowiance.

Obecnie plantatorzy mają do dyspozycji trzy zaprawy nasienne, z których jedna chroni rośliny przed ploniarką zbożówką i ptakami, a pozostałe dwie tylko przed ptakami. Dostępnych jest także 12 moluskocydów przeznaczonych do ograniczania występowania ślimaków. Pozostałe preparaty do nalistnej aplikacji służą do ograniczania pojawu ploniarki zbożówki, mszyc, omacnicy prosowianki lub chrząszczy stonki kukurydzianej.

Tabela 1. Biopreparaty do zwalczania jaj omacnicy prosowianki dostępne w Polsce w 2018 r.

Biopreparat

Sposób wykładania

Gatunek kruszynka

Liczba introdukcji

Dawka

Liczba błonkówek/ha

Trichocap

zawieszki na liście

T. brassicae

1-2

25 zawieszek/ha

ok. 250 tys.

Tricholet

agrolotniczo

T. evanescens i T. brassicae

1-2

postać sypka

150-250 tys.

Trichosafe zawieszki

zawieszki na liście

T. brassicae

1 (2)

30-50 zawieszek/ha

220 tys.

Trichosafe kulki

kulki na glebę

T. brassicae

1 (2)

100 kulek/ha

220 tys.

Źródło: Opracowanie własne

Tabela 2. Zaprawy fungicydowe zarejestrowane do ochrony kukurydzy przed chorobami w 2018 r.

Choroba

Preparat

Substancja czynna

Dawka na 100 kg ziarna

preparat

woda

Zgorzel siewek

Głownia guzowata kukurydzy

Głownia pyląca kukurydzy

Alios 300 FS

tritikonazol

110 ml

400-500 ml

Zgorzel siewek

Flowsan FS

tiuram

300 ml

800-1200 ml

Zgorzel siewek

Głownia guzowata kukurydzy

Maxim XL 034,7 FS

fludioksonil + metalaksyl-M

100 ml

700-1100 ml

Zgorzel siewek

Sarox T 500 FS

karboksyna + tiuram

375 ml

750 ml

Zgorzel siewek

Głownia kukurydzy

Vitavax 200 FS

karboksyna + tiuram

300 ml

700 ml

Źródło: Rejestr środków ochrony roślin Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (stan na 28.01.2018 r.)

Tabela 3. Fungicydy nalistne zarejestrowane do zwalczania chorób kukurydzy w 2018 r.

Choroba

Preparat

Substancja czynna

Dawka na ha

Termin stosowania

Żółta plamistość liści

Drobna plamistość liści

Quilt Xcel 263,8 SE

azoksystrobina + propikonazol

1,0 l

opryskiwać raz w sezonie od fazy wydłużania pędu do końca fazy kwitnienia

Drobna plamistość liści

Rdza kukurydzy

Żółta plamistość liści

 

Retengo

piraklostrobina

0,7–1,0 l

opryskiwać raz w sezonie od początku wzrostu źdźbła do pełni kwitnienia kukurydzy

Fuzarioza kolb

Rdza kukurydzy

Żółta plamistość liści

Retengo Plus 183 SE

piraklostrobina + epoksykonazol

1,5 l

opryskiwać raz w sezonie od fazy trzeciego kolanka do pełni fazy kwitnienia

Żółta plamistość liści

Drobna plamistość liści

Propulse 250 SC

protiokonazol + fluopyram

1,0 l

opryskiwać raz w sezonie od początkku wzrostu źdźbła do końca fazy kwitnienia

Agristar 250 SC

AzoGuard

Azoksystrobi 250 SC

Azoxan 250 SC

Aztek 250 SC

Azyl 250 SC

Demeter 250 SC

Erazer

Korazzo 250 SC

Rezat 250 SC

Tascom 250 SC

Tazer 250 SC

Tiger 250 SC

azoksystrobina

1,0 l

w zależności od preparatu opryskiwać 1-2 razy w sezonie od początku fazy 9. kolanka do końca kwitnienia lub w przypadku niektórych fungicydów do dojrzałości fizjologicznej ziarniaków

Źródło: Rejestr środków ochrony roślin Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (stan na 28.01.2018 r.)

Tabela 4. Insektycydy zarejestrowane do ochrony kukurydzy przed szkodnikami w 2018 r.

Szkodnik

Preparat

Substancja czynna

Dawka

Termin zabiegu

Mszyce

Arkan 050 CS

Judo 050 CS

Karate Zeon 050 CS

Kusti 050 CS

LambdaCE 050 CS

Ninja 050 CS

Wojownik 050 CS

lambda-cyhalotryna

0,1 l/ha

zabieg wykonać w pierwszym szczycie liczebności mszyc, który najczęściej przypada w okresie wiechowania kukurydzy (połowa lipca)

Omacnica prosowianka

Arkan 050 CS

Judo 050 CS

Karate Zeon 050 CS

Kusti 050 CS

LambdaCE 050 CS

Ninja 050 CS

Wojownik 050 CS

lambda-cyhalotryna

0,2 l/ha

pierwszy (dodatkowy) zabieg przeprowadzić na początku licznych wylęgów gąsienic (koniec pierwszej lub początek drugiej dekady lipca). Podstawowy termin zwalczania masowo wylęgających się gąsienic (najważniejszy) przypada pod koniec drugiej lub na początku trzeciej dekady lipca. Zabiegi należy przeprowadzić nie wcześniej niż od fazy czwartego kolanka i nie później niż do fazy pełnej dojrzałości mlecznej ziarniaków

Karate 2,5 WG

lambda-cyhalotryna

0,20-0,40 kg/ha

Sparrow

Sparviero

lambda-cyhalotryna

0,125 l/ha

Proteus 110 OD

tiachlopryd + deltametryna

0,5 l/ha

Avaunt 150 EC

Explicit 150 EC

indoksakarb

0,25 l

Steward 30 WG

Rumo 30 WG

Sakarb 30 WG

indoksakarb

0,125-0,15 kg/ha

Runner 240 SC

metoksyfenozyd

0,6 l/ha

Ploniarka zbożówka

Mesurol 500 FS

metiokarb

1,0 l/100 kg ziarna

zaprawiać ziarno przed siewem

Proteus 110 OD

tiachlopryd + deltametryna

0,5 l/ha

zabieg należy wykonać w fazie 2-3 liści właściwych

Ptaki

Flowsan FS

tiuram

300 ml/100 kg ziarna

zaprawiać ziarno przed siewem

Korit 420 FS

ziram

0,6 l/100 kg ziarna

Mesurol 500 FS

metiokarb

1,0 l/100 kg ziarna

Stonka kukurydziana

Proteus 110 OD

tiachlopryd + deltametryna

0,75 l/ha

pierwsze opryskiwanie roślin należy wykonać w okresie od drugiej połowy lipca do połowy sierpnia, natomiast drugie (przy licznym pojawie owadów) 7-14 dni później. Zabiegi wykonuje się od kwitnienia (początek pylenia) do początku fazy dojrzałości woskowej ziarniaków

Steward 30 WG

Rumo 30 WG

Sakarb 30 WG

indoksakarb

0,125-0,15 kg/ha

Ślimaki nagie

Lima Oro 5 GB

Limgol 5 GB

Metkol 5 GB

Molufries 5 GB

Push 5 GB

Sharmet 5 GB

metaldehyd

4 kg/ha

rozsiać równomiernie w okresie od wschodów roślin do fazy rozwoju 5. liścia, zwracając uwagę zwłaszcza na pasy brzeżne

Lima Oro 3 GB

Medal 3 GB

Siga 3 GB      

Slugicol 3 GB

Slugix 3 GB   

Sneg 3 GB

7 kg/ha

 

Źródło: Rejestr środków ochrony roślin Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (stan na 28.01.2018 r.)

  • Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 3-2018 - ZAPRENUMERUJ

 

Poleć
Udostępnij